Με τη Νοηματική Γλώσσα συμμετέχουμε όλοι

ΜΕ ΤΗ ΝΟΗΜΑΤΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΣΥΜΜΕΤΕΧΟΥΜΕ ΟΛΟΙ
Θέμα: « Παιδεία Κυρίου ανοίγει μου τα ώτα.
 Το έναυσμα για επι-κοινωνία»
 
Πριν είκοσι ένα χρόνια ο Πρόεδρος ενός τοπικού σωματείου Κωφών, έφερε στα Γραφεία της Ιεράς Μητροπόλεως, ανακοίνωση προς δημοσίευση στον τηλεοπτικό σταθμό «ΛΥΧΝΟ» για την έναρξη των μαθημάτων στη νοηματική γλώσσα.
            Η αλήθεια είναι, πως η μερικών λεπτών επικοινωνία μαζί του, που αφορούσε τα διαδικαστικά της δημοσιεύσεως της αγγελίας, κέντρισε το ενδιαφέρον μου για την κοινωνία των κωφών και βαρήκοων συνανθρώπων μας.
Ήμουν περίεργος, να γνωρίσω το πώς ακριβώς διδάσκεται η νοηματική γλώσσα, αλλά με διακατείχε και ένας παιδιάστικος ενθουσιασμός να μπορέσω ει δυνατόν να επικοινωνήσω με τους κωφούς και τους βαρήκοους την επόμενη ημέρα.
Και πριν καλά-καλά φύγει από το Γραφείο εγώ είχα πάρει ήδη την απόφασή μου. Ναι, -είπα στον εαυτό μου- θα πας να μάθεις την νοηματική.  Πήγα λοιπόν χωρίς να ξέρω τι ακριβώς με περίμενε και ήρθα αντιμέτωπος με μια ευχάριστη έκπληξη, πως  ο νέος αυτός κόσμος που ανοίγονταν μπροστά μου, δεν στερούνταν τίποτα σε σύγκριση με τον δικό μας.
Στο μυαλό μου, τριγυρνούσε η λέξη «επ-κοινωνία» , η ανάγκη δηλαδή του ανθρώπου, που του επιτρέπει να περάσει, να μοιρασθεί στην πραγματικότητα με κάποιον που μπορεί να τον κατανοήσει, τα συναισθήματά του, τις χαρές και τις λύπες του, τα όνειρά του, να μοιρασθεί μαζί του ένα γεγονός….
Για να επιτευχθεί αυτό, χρειάζονται τουλάχιστον δύο ενεργά πρόσωπα.
Και μέσα από αυτή την επικοινωνία να μπορέσει να δημιουργηθεί και να στερεωθεί η εμπιστοσύνη και η κατανόηση. Γιατί κύριο χαρακτηριστικό της επικοινωνίας είναι η εμπιστοσύνη, η έλλειψη της οποίας καταργεί αυτόματα την επικοινωνία.
Πέρα όμως από την κοσμική επικοινωνία, κυριαρχούσε στο μυαλό μου, το πώς θα καταφέρω να κερδίσουν οι άνθρωποι την επι-κοινωνία με τον Θεό: γιατί στην πνευματική ζωή η έλλειψη εμπιστοσύνης στον πνευματικό επιφέρει και την διακοπή της επικοινωνίας με τον Θεό.
Όσο προχωρούσαμε τα μαθήματα συνειδητοποιούσα σιγά-σιγά την πολυπλοκότητα και την ομορφιά της γλώσσας, αλλά και την εφευρετικότητα νέων νοημάτων.  Μέσα από την εκμάθηση της νοηματικής γλώσσας, έχεις την δυνατότητα  να είσαι εκφραστικός, να συμμετέχεις ολόκληρος, «ψυχή τε και σώματι».
Ο πλούτος των χειρομορφών σε εντυπωσιάζει.
 Η εφευρετικότητα νέων νοημάτων, σε κάνει αυτομάτως να αισθάνεσαι ότι είσαι κομμάτι της γλώσσας, ότι προσφέρεις ένα λιθαράκι στο   ιδιαίτερο αυτό γλωσσικό σύστημα.
Ανατρέχοντας στην Αγία Γραφή, η Παλαιά Διαθήκη μας κάνει γνωστό την βραδυγλωσσία του Προφήτη Μωϋσή που δέεται προκειμένου να μη λάβει το χάρισμα του λόγου, της ηγεσίας και της καθοδηγήσεως του Ισραηλιτικού λαού, γιατί ήταν βραδύγλωσσος, αλλά η βραδυγλωσσία του αυτή δεν στάθηκε εμπόδιο, γιατί ο Θεός του υποσχέθηκε ότι ο Ίδιος θα του δώσει την δύναμη και τα λόγια για να εκφραστεί : 
 « εἶπε δὲ Μωυσῆς πρὸς Κύριον· δέομαι, Κύριε, οὐχ ἱκανός εἰμι πρὸ τῆς χθές, οὐδὲ πρὸ τῆς τρίτης ἡμέρας, οὐδὲ ἀφ᾿ οὗ ἤρξω λαλεῖν τῷ θεράποντί σου· ἰσχνόφωνος καὶ βραδύγλωσσος ἐγώ εἰμι. 11 εἶπε δὲ Κύριος πρὸς Μωυσῆν· τίς ἔδωκε στόμα ἀνθρώπῳ, καὶ τίς ἐποίησε δύσκωφον καὶ κωφόν, βλέποντα καὶ τυφλόν; οὐκ ἐγὼ Θεός; 12 καὶ νῦν πορεύου, καὶ ἐγὼ ἀνοίξω τὸ στόμα σου, καὶ συμβιβάσω σε, μέλλεις λαλῆσαιΈξοδος Δ, 10-1
Αλλά και ο Προφήτης Ησαΐας προφητεύοντας για το πρόσωπο του Μεσσία δηλαδή του Λυτρωτή Ιησού Χριστού, βάζει στο στόμα Του τα εξής:
« τα ώτα της ψυχής και του σώματός του είναι ανοιχτά στην ακοή του Θεού, δηλαδή τού να δεχθούν και να εφαρμόσουν το θέλημα του Θεού Πατρός για το έργο της σωτηρίας του ανθρωπίνου γένους.
 «προσέθηκέ μοι ωτίον ακούειν… και η παιδεία Κυρίου ανοίγει μου τα ώτα» Ης. 50,4-5.

 Συνεχίζοντας μέσα από την Γραφή και στο κατά Λουκάν Ευαγγέλιο παρατηρούμε τον τρόπο επικοινωνίας, συνεννοήσεως του Προφήτη Ζαχαρία στο ναό όπου:
«Μετά την θαυμαστή συνάντηση την ώρα του θυμιάματος βγήκε στο λαό και επειδή έμεινε κωφός και άφωνος δεν μπορούσε να πει προφορικά τι του συνέβη. Προσπάθησε και πέτυχε τελικά να τους εξηγήσει το γεγονός με νεύματα (Ην – λέει η Γραφή- διανεύων αυτοίς),»  και μάλιστα όχι με κάποιον συστηματικό τρόπο, αλλά με μιμητισμό σχημάτων και κινήσεων.  Και επειδή δεν μπορούσε να τα παραστήσει όλα με τον μιμητισμό, πήρε το πινακίδιο και έγραψε σε αυτό τα γράμματα.
Με νεύματα επίσης κατά την αφήγηση του Ευαγγελιστού Λουκά  αναφορικά με την Κλήση των Μαθητών από τον Κύριο μας αναφέρει ότι:  « και έκαναν  νεύματα στους συντρόφους τους που ήταν στο άλλο πλοίο, να έλθουν και να βοηθήσουν». Λκ. ε,7
Στην αποκάλυψη που έκανε ο Κύριος για το ποιος θα τον μαρτυρήσει « του κάνει – μας λέει πάλι η Γραφή- νεύμα ο Σίμων Πέτρος για να  πληροφορηθεί το ποιος είναι..» Ιω. Ιγ,24
Αλλά και στις Πράξεις των Αποστόλων, ο Παύλος δέχεται νεύμα από τον ηγεμόνα για να απολογηθεί:
 « Ἀπεκρίθη δέ  ὁ Παῦλος, νεύσαντος αὐτῷ τοῦ ἡγενόμος λέγειν..» Πραξ. Κδ,10
Το να ασχοληθώ λοιπόν ενεργά με την κοινότητα των κωφών και βαρήκοων ατόμων, συνετέλεσαν όλα τα παραπάνω, που έχουν ως κοινό παρανομαστή την πίστη. Την πίστη στην ελπίδα για επι-κοινωνία και την Πίστη που μας προσφέρει ο Λόγος του Θεού, μέσα από τις αναφορές των Ιερών κειμένων.
Κάπως έτσι ξεκινάει το ταξίδι της ποιμαντικής δράσης της Ιεράς Μητροπόλεως, με την ιδιαίτερη κοινότητα των κωφών και βαρηκόων.

ΕΞΟΜΟΛΟΓΗΣΗ:
Σε διάστημα έξι μηνών από την χειροτονία μου σε πρεσβύτερο και συγκεκριμένα τον Δεκέμβριο του 1997, και εν όψει των εορτών του Αγίου Δωδεκαημέρου, έλαβα την προφορική  άδεια και ευλογία από τον μακαριστό Μητροπολίτη Πατρών κυρό Νικόδημο, της πνευματικής πατρότητος, δηλαδή να μπορώ να δέχομαι την εξαγόρευση των αμαρτιών των κωφών και  βαρήκοων, με την χρήση της νοηματικής γλώσσας.
Ένα εγχείρημα αρκετά δύσκολο, γιατί πρώτον:
ήμουν ακόμα άπειρος στην επικοινωνία με τέτοιες ομάδες και αμαθής ως προς την χρήση της νοηματικής και δεύτερον: γιατί είναι η φύση του μυστηρίου τέτοια που απαγορεύεται η φυσική παρουσία τρίτου προσώπου κατά την τέλεσή του.
Τα συναισθήματα και των δύο πλευρών ανάμεικτα.
Από την μιά οι κωφοί και οι βαρήκοοι που προσέρχονταν στο ιερό μυστήριο της εξομολογήσεως είχαν ζωγραφισμένη τη χαρά στο πρόσωπό τους, γιατί αποκτούσαν έναν άνθρωπο που μιλούσε την ίδια γλώσσα με αυτούς, αλλά και την απορία για το τι θα συναντούσαν, που το έδειχναν με την  εξερευνητική τους ματιά. Πέρναγα στην ουσία μια «ακτινογραφία»!
Από την δική μου πλευρά, ένιωθα την ανασφάλεια της        « πρώτης φοράς », για το εάν θα μπορέσω να ανταποκριθώ δεόντως και να φύγουν οι ψυχές αυτές αναπαυμένες.
Τότε το μυαλό μου, γύρισε στο γεγονός του Προφήτου Ζαχαρία, που αναφέραμε παραπάνω, και ενεργοποίησα τόσο την νοηματική, όσο και την χειλεανάγνωση, αλλά και το μολύβι και το χαρτί…!
Ένα άλλο σημαντικό πρόβλημα – για μας του ακούοντες- είναι ο τρόπος που εκφράζονται οι κωφοί και οι βαρήκοοι λέγοντας τις αμαρτίες τους. 
Δεν υπάρχει δηλαδή ο εύσχημος τρόπος απόδοσης των αμαρτωλών ενεργειών (όπως π.χ. η πορνεία, η  μοιχεία κ. α.) αλλά εκφράζονται κατά τον «παραδοσιακό» τρόπο.
Την πρώτη φορά που μου εκμυστηρεύτηκαν την αμαρτία κατά τον παραδοσιακό τρόπο, ένιωσα άβολα, και διερωτήθηκα: «μα πως εκφράζεται αυτός άνθρωπος;». Βλέπετε για αυτόν ήταν κάτι πολύ φυσικό…
Εμείς οι ακούοντες, από μικροί έχουμε τα ακουστικά ερεθίσματα από το σπίτι μας, «αυτό είναι καλό», «το άλλο είναι κακό», «α..! εκείνο δεν είναι ηθικό» και άλλα πολλά ακόμα, κάτι που στην κοινότητα των κωφών – τουλάχιστον τα παλαιότερα χρόνια- δεν υπήρχε αυτό, είτε γιατί οι γονείς δεν είχαν την κατάλληλη εκπαίδευση ή γιατί οι γονείς αντιμετώπιζαν το παιδί τους ως πρόβλημα, με αποτέλεσμα να του συμπεριφέρονται υποτιμητικά και να το έχουν στο περιθώριο.
 Και μη σας φαίνεται παράδοξο, γιατί προσωπικά το έχω αντιμετωπίσει με κάποιες οικογένειες και στις ημέρες μας. 
Όλα τα παραπάνω, είναι μέσα στην ποιμαντική του ιερέα. Να προσπαθεί δηλαδή να εξομαλύνει καταστάσεις, να στηρίζει ψυχικά τον εξομολογούμενο και να του μαθαίνει το καλό και κακό, το ηθικό και το ανήθικο, το τι είναι αμαρτία και το πώς να την αποφεύγει και ταυτόχρονα πώς να καλλιεργεί τις αρετές.

ΘΕΙΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ:
Στο αμέσως επόμενο διάστημα ξεκινήσαμε δειλά – δειλά την τέλεση της Θείας Λειτουργίας στην νοηματική για τους μαθητές με προβλήματα ακοής. Ήταν η σχολική περίοδος 1997-1998, στην ενορία των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης της Αρόης, όπου εκείνη την εποχή φοιτούσαν στο 18ο Γυμνάσιο, παιδιά με προβλήματα ακοής.
Και εν συνεχεία επεκτείναμε την ποιμαντική αυτή δράση,  την τέλεση δηλαδή της Θείας Λειτουργίας και προς τους ενήλικες με προβλήματα ακοής μία φορά τον μήνα σε διάφορους ναούς της πόλης.
Η εμπειρία συγκλονιστική…..!
Ως ιερέας, δεν τελούσα την Θεία Λειτουργία εντός τους ιερού Θυσιαστηρίου, αλλά άνευ αμφίων, στον σολέα του ναού και σε σημείο που να φαίνομαι από τους κωφούς, απέδιδα τα λεγόμενα υπό του λειτουργού ιερέα, με νοήματα.
Η δυσκολία στην απόδοση της Θείας Λειτουργίας, ήταν στο πως θα έπρεπε να ερμηνεύσω την ουσία της, και όχι να την αποδώσω αυτολεξεί.
Θα έπρεπε να κάνω ερμηνεία και όχι απλή μετάφραση!
Αυτό απαιτούσε μεγάλη προετοιμασία καιρό πριν, και δεν σας κρύβω ήταν κάτι που με άγχωνε αρκετά… γιατί,
Έπρεπε να αποδώσω στους κωφούς και βαρήκοους τα θεολογικά νοήματα του μυστηρίου, να ερμηνεύσω παραστάσεις που έβλεπαν αλλά δεν ήξεραν την σημασία τους, όπως π.χ. γιατί γίνετε η μικρή  είσοδος (περιφορά) του Ευαγγελίου ή γιατί κάνουμε την μεγάλη είσοδο (τα Άγια).
Όπως επίσης  και για αυτά που δεν έβλεπαν, όπου  σύμφωνα με το τελετουργικό της θείας Λατρείας ο ιερεύς είναι στραμμένος προς την ανατολή,  με αποτέλεσμα από την στιγμή που δεν είχαν οπτική επαφή  (δεν είχαν δηλαδή την δυνατότητα να παρακολουθούν τουλάχιστον τις κινήσεις ή τα χείλη του ιερέα)  οι κωφοί να νιώθουν μετέωροι,  όπως π.χ. κατά την στιγμή του  καθαγιασμού των Τιμίων Δώρων,  τη μεταβολή δηλαδή του άρτου και του οίνου σε Σώμα και Αίμα Κυρίου,  κάτι και που αρκετοί ακούοντες δεν μπορούν να κατανοήσουν.
Και στα ιερά αναγνώσματα έπρεπε να είμαι προετοιμασμένος να κάνω όχι απλά μια παράθεση του ιερού κειμένου, αλλά να προϊδεάσω τον κωφό  για το γεγονός που περιγράφει ο Ευαγγελιστής.
Η κοινότητα βλέπετε των κωφών και βαρήκοων δεν έχουν τακτική συμμετοχή  στην Θεία Λατρεία και τα μυστήρια, όχι γιατί δεν πιστεύουν ή δεν θέλουν να πάνε στην Εκκλησία, αλλά γιατί λείπει το έρεισμα.

ΚΑΤΗΧΗΣΗ:
Οι κατηχητικές συνάξεις, ήταν προπαρασκευαστικές συγκεντρώσεις, με σκοπό την προετοιμασία  του κωφού και βαρήκοου για την Θεία Λειτουργία.
Πρωταρχικός σκοπός των κατηχητικών συνάξεων ήταν να μάθω πρωτίστως στα παιδιά τα απλά πράγματα, όπως π.χ. να κάνουν το σταυρό τους,  να μάθουν το «Πάτερ ημών…», αλλά και στους μεγαλύτερους να τους εξηγήσω την σημασία του Εκκλησιασμού, να τους διδάξω τις αλήθειες της πίστεως, να τους διευκρινίσω απορίες της Θείας Λειτουργίας και μέσα από όλα αυτά  να τους περάσω το μήνυμα  ότι η προσέλευση στους ναούς δεν είναι προνόμιο όσων ακούν,  αλλά όλων των ανθρώπων.
Στην κατήχηση βέβαια καταπιανόμασταν και με κοινωνικά θέματα, που απασχολούν όχι μόνο τους ακούοντες αλλά και τους κωφούς.
Έτσι, με αυτόν τον τρόπο αναπτύχθηκε μεταξύ μας, μια ιδιαίτερη σχέση και οικειότητα προς όφελος και των δύο πλευρών.
ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΕΣ ΕΙΔΗΣΕΙΣ:
Μια καινοτομία που είχαμε ως Μητρόπολη, ήταν η μετάδοση εκκλησιαστικών ειδήσεων στην νοηματική.
Μέσα από τον «ΛΥΧΝΟ» τον Εκκλησιαστικό σταθμό της Αποστολικής Εκκλησίας των Πατρών, κάθε Παρασκευή βράδυ και μετά το πέρας των Εκκλησιαστικών ειδήσεων για ακούοντες, παρουσιάζαμε τις εκκλησιαστικές ειδήσεις και τις ανακοινώσεις της τοπικής μας Εκκλησίας στην νοηματική γλώσσα.
Πρωτόγνωρο για τα εκκλησιαστικά δεδομένα και μάλιστα με μεγάλη απήχηση προς τους κωφούς και βαρήκοους αδελφούς μας.
Η αρίστη συνεργασία τόσο με τα Σωματεία Κωφών και Βαρηκόων, όσο και με τα Ειδικά σχολεία, επέφερε και εξακολουθεί να επιφέρει πνευματικούς καρπούς προς την κοινότητα των κωφών και βαρήκοων,  κάτι που οφείλεται  ιδιαιτέρως  στους υπευθύνους.
            Δράττομαι την ευκαιρία να απευθύνω μια πρόταση προς τους υπευθύνους, με σκοπό την πνευματική ανάταση της κοινότητας των κωφών:
            Να επανέλθει η τέλεση της Θείας Λειτουργίας ανά μήνα και καθ΄ όλη τη διάρκεια του έτους, αλλά σε συγκεκριμένο ναό της πόλης μας, καθώς και ο εμπλουτισμός της προσπάθειας κατήχησης των κωφών αδελφών μας με συγκεκριμένο πρόγραμμα.
            Με την ελπίδα ότι δεν σας κούρασα,
            Θα ήθελα να ευχαριστήσω το Κέντρο Ελληνικής Νοηματικής (Κ.ΕΛ.ΝΟ.) Πάτρας, το Σωματείο Κωφών – βαρηκόων Νοτιοδυτικής Ελλάδος και την Οργανωτική Επιτροπή της Ημερίδας, για την τιμητική πρόσκληση που μου απεύθυναν να βρίσκομαι ανάμεσά σας ως ένας εκ των ομιλητών.
Πάτρα 22 Σεπτεμβρίου 2018

Αγορά Αργύρη

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου